Bakı. Trend:
12 noyabr Azərbaycanda Konstitusiya günüdür – bu, müasir,
müstəqil və hüquqi dövlətin formalaşmasını simvolizə edən mühüm
dövlət bayramlarından biridir. 2025-ci il üçün bu gün xüsusi
əhəmiyyət kəsb edir: Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə cari il “Konstitusiya və Suverenlik ili” elan olunub ki, bu da tarixi yolun
davamlılığını vurğulayır və ölkənin Əsas Qanununun qəbulunun 30
illik yubileyinə xüsusi mənəvi dəyər qatır.
Bunu Trend-ə politoloq Azər Qarayev deyib.
“1991-ci ildə müstəqilliyin bərpasından sonra Azərbaycan yeni
dövlətçiliyin möhkəm qanunvericilik və institusional bazasını
yaratmaq ehtiyacı ilə üz-üzə qaldı. Öz Konstitusiyasının qəbul
edilməsi gənc dövlət üçün ən vacib vəzifələrdən biri oldu. Layihə
üzərində iş 1992-ci ildə başladı, 1995-ci ildə isə ölkə
rəhbərliyinə ümummilli lider Heydər Əliyevin qayıdışından sonra
sənədin hazırlanması prosesi sistemli və tam xarakter aldı. Onun
rəhbərliyi altında konstitusiya komissiyası yaradıldı, müstəqillik
ruhuna və müasir demokratik tələblərə cavab verən Əsas Qanun
layihəsi hazırlandı.
12 noyabr 1995-ci ildə Konstitusiya ümumxalq referendumunda
qəbul edildi. Bu gün yeni bir dövrün başlanğıcını qoydu və
demokratik prinsipləri, qanun aliliyini və vətəndaşların
hüquqlarını təsbit etdi.
Heydər Əliyev Əsas Qanunun əhəmiyyətini dəfələrlə vurğulayıb: “Biz Azərbaycanın bu günü, gələcəyi üçün çox böyük bir sənəd –
siyasi, hüquqi sənəd yaratmışıq. Bizim Konstitusiya layihəsinin ən
mühüm əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, bu, ilk, tamamilə sərbəst,
müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasıdır”.
1995-ci il Konstitusiyası Azərbaycanın tarixində ilk dəfə olaraq
demokratik, dünyəvi və hüquqi dövlətin əsas prinsiplərini müəyyən
edib, hakimiyyətin bölünməsi sistemini təsbit edib, vətəndaşların
bərabərliyini və şəxsi hüquq və azadlıqlarının təminatlarını
gücləndirib”, – A.Qarayev.
Onun sözlərinə görə, üç onillik ərzində Azərbaycan
Konstitusiyası zamanın sınağından çıxıb, eyni zamanda ölkənin
siyasi, hüquqi və sosial sisteminin modernləşdirilməsi üçün bir
alətə çevrilib.
“Onun müddəaları 2002, 2009 və 2016-cı illərdə keçirilən
konstitusiya referendumları vasitəsilə təkmilləşdirilib və inkişaf
etdirilib. Bu dəyişikliklər dövlətin siyasi və iqtisadi
transformasiya mərhələlərini əks etdirirdi: institusional
sabitliyin gücləndirilməsi, demokratik institutların
möhkəmləndirilməsi və vətəndaş hüquqlarının genişləndirilməsi.
Konstitusiya inkişafının mərkəzində insan, onun hüquq və
azadlıqları dayanır. Konstitusiya bəyan edir ki, “dövlətin ali
məqsədi insanın və vətəndaşın hüquq və azadlıqlarının təmin
edilməsidir”. Bu prinsip ölkədə aparılan bütün islahatlar üçün
rəhbər olub. Müstəqil məhkəmə hakimiyyətinin yaradılması,
Konstitusiya Məhkəməsinin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, dövlət
orqanlarının şəffaflıq və hesabatlılığının artırılması – bütün
bunlar 1995-ci il Konstitusiyasının ruhunda inkişaf edib. Müasir
Azərbaycan, konstitusion prinsiplərin dinamik inkişaf, texnoloji
innovasiyalar və beynəlxalq əlaqələrin genişlənməsi ilə uzlaşdığı
bir dövləti təmsil edir. Bu zaman Konstitusiya ölkənin
dayanıqlılığını və davamlılığını təmin edən möhkəm çərçivə olaraq
qalır. Konstitusiyanın 30 illik yolu dövlətçiliyin tədricən
möhkəmlənməsi, demokratik proseslərin dərinləşməsi və milli
suverenliyin təsbit edilməsi tarixidir. Bu gün Əsas Qanunun
əhəmiyyəti yalnız hüquqi sənəd çərçivəsində deyil, həm də
cəmiyyətin siyasi yetkinliyinin əksi və ölkənin strateji kursunun
həyata keçirilməsi aləti kimi özünü göstərir. Məhz Konstitusiya
cəmiyyəti ümumxalq məqsədləri ətrafında birləşdirmək üçün baza
yaradıb. O, dövlət maraqları ilə vətəndaş hüquqları, sabitlik ilə
inkişaf arasında tarazlığı təmin edir. Xüsusi diqqət
Konstitusiyanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasından sonrakı
dövrdə roluna yönəldilir. İndi onun müddəaları ölkənin bütün
ərazisində tətbiq olunur ki, bu da hüquqi və dövlət quruculuğuna
yeni məna verir. Beləliklə, Konstitusiya yalnız norma toplusu kimi
çıxış etmir, həm də müasir Azərbaycanın siyasi fəlsəfəsinin –
qanunauyğunluğa, sabitliyə və sosial inkişaf yönümlü dövlətin
əksidir”, – o bildirib.
A.Qarayev qeyd edib ki, 2025-ci ilin “Konstitusiya və Suverenlik
ili” elan olunması bu yolun təbii davamı olub.
“Prezident İlham Əliyevin Sərəncamında qeyd olunur ki, qərar
Konstitusiyanın 30 illiyi və Vətən Müharibəsində tarixi Qələbənin 5
illiyi ilə bağlı qəbul edilib ki, bu da dövlət suverenliyi ilə
konstitusion quruculuq arasında ayrılmaz əlaqəni simvolizə edir. “Konstitusiya və Suverenlik ili” çərçivəsində maarifləndirmə
proqramları, elmi konfranslar, konstitusion quruculuq və hüquqi
mədəniyyətin inkişafına dair nəşrlər daxil olmaqla tədbirlər planı
təsdiq edilmişdir. Bu təşəbbüslər qanuna hörmətin
gücləndirilməsinə, vətəndaş məsuliyyətinin formalaşmasına və hüquqi
savadın artırılmasına yönəlib. Əsas ideya Konstitusiyanın yalnız 30
il əvvəl qəbul edilmiş sənəd deyil, cəmiyyətin və dövlətin
inkişafını müəyyən edən canlı mexanizmdi olduğunu göstərməkdir.
Azərbaycan Konstitusiyası Günü yalnız tarixi tarix deyil, həm də
dövlətin yetkinliyinin, fundamental prinsipləri qoruyaraq daimi
yenilənmə qabiliyyətinin simvoludur. 1995-ci ildə Heydər Əliyevin
təşəbbüsü ilə qəbul edilmiş Konstitusiya ölkənin siyasi və hüquqi
inkişafının əsasını qoyub. Bu gün Prezident İlham Əliyevin
rəhbərliyi altında Azərbaycan bu kursu inkişaf etdirərək, hüquq
sistemini və beynəlxalq nüfuzunu möhkəmləndirir. “Konstitusiya və
Suverenlik ili” 30 illik yolu yenidən dəyərləndirmək və yeni
hədəflər müəyyən etmək üçün bir fürsətə çevirir”, – A.Qarayev əlavə
edib.
