Bakı. Trend:
Son illərdə Azərbaycanla Slovakiya arasındakı münasibətlər
dərinləşməyə və institusionallaşdırmaya doğru açıq bir meyl nümayiş
etdirərək, əsl strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə çatıb. Siyasi,
müdafiə, enerji, iqtisadi və texnoloji əlaqələrin dinamikası
göstərir ki, iki dövlət arasında əməkdaşlıq artıq ortaq maraqlara,
etimada və qarşılıqlı dəstəyə əsaslanan sistemli xarakter alıb.
Xüsusilə mühüm bir mərhələ 2024-cü ilin may ayında Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyev və Slovakiyanın Baş naziri Robert Fitso
tərəfindən Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannamənin
imzalanması olub. Bu sənəd təkcə tərəflərin xoşməramlı
münasibətlərini təsbit etməklə kifayətlənməyib, həm də əməkdaşlığın
dərinləşməsi üçün siyasi təmələ çevrilib. Prezident İlham Əliyevin
R.Fitso ilə birgə mətbuata açıqlamasında qeyd etdiyi kimi, bu,
münasibətlərimizi ən yüksək səviyyəyə qaldıran çox ciddi siyasi
sənəddir. “Strateji tərəfdaşlıq Bəyannaməsində əks olunan maddələr
bizim niyyətimizi əks etdirir, eyni zamanda, gələcək əməkdaşlığın
perspektivlərini də müəyyən edir”, – deyə dövlət başçısı
bildirib.
Slovakiya öz növbəsində Azərbaycanın Avropa İttifaqı və NATO ilə
əlaqələrinin möhkəmləndirilməsini daha fəal şəkildə dəstəkləməyə
başlayıb ki, bu da regional əlaqələrin inkişafında və Avro-Atlantik
istiqamətində qarşılıqlı anlaşmanın möhkəmləndirilməsində mühüm
siyasi amilə çevrilib.
Müdafiə və hərbi-texniki əməkdaşlıq ən dinamik inkişaf edən
sahələrdən birinə çevrilib. 2024-2025-ci illərdə iki ölkənin
müdafiə nazirlikləri arasında əlaqələrin intensivliyi əhəmiyyətli
dərəcədə artıb.
Belə ki, noyabrın 7-də Slovakiya Baş nazirinin müavini və
müdafiə naziri Robert Kalinyakın rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti
Azərbaycana səfərə gəlib. Nümayəndə heyəti Vətən Müharibəsində
Qələbənin beşinci ildönümü münasibətilə Bakıda keçirilən hərbi
paradda iştirak edib. Oktyabr ayında Slovakiya Respublikası Silahlı
Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi general Daniel Zmekonun rəhbərlik
etdiyi Slovakiya nümayəndə heyəti Azərbaycana səfər edib. Bu ilin
aprel ayında müdafiə nazirinin birinci müavini – Azərbaycan
Ordusunun Baş Qərargah rəisi general-polkovnik Kərim Vəliyev və
rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Slovakiya Respublikasına rəsmi
səfəri çərçivəsində həmin ölkədəki müdafiə sənayesi müəssisəsinə
baş çəkib. 2024-cü ilin noyabr ayında Azərbaycan Respublikasının
müdafiə naziri general-polkovnik Zakir Həsənov Slovakiya
Respublikası Baş nazirinin müavini və müdafiə naziri Robert
Kalinyakın dəvəti ilə bu ölkəyə rəsmi səfər edib.
İqtisadi sahədə əməkdaşlığın ən diqqətəlayiq və praktik
nəticələrindən biri Baş Qərvənddə Azərbaycanın azad edilmiş
ərazilərində həyata keçirilən Slovakiyanın “ağıllı kənd”
layihəsidir. Slovakiyanın bu cür layihələrdə iştirakı onun
Qarabağın dirçəlişində uzunmüddətli rol oynamağa hazır olduğunu bir
daha vurğulayır.
Energetika strateji xarakter alaraq əməkdaşlığın digər əsas
komponentinə çevrilib. Qaz tədarükünü şaxələndirmək üçün yollar
axtaran Slovakiya, Azərbaycan qazını idxal etməyə başlayan on
ikinci ölkə olub. SOCAR-ın Slovakiyanın dövlətə məxsus operatoru
SPP-yə tədarükü 2024-cü ilin dekabr ayında pilot müqavilə
çərçivəsində başlayıb. Azərbaycanı energetika nazirinin müavini
Orxan Zeynalov təmsil edən Aİ-Slovakiya enerji təchizatı üzrə işçi
qrupunun ilk iclasında hər iki tərəf Azərbaycan qazının strateji
əhəmiyyətini vurğulayıb və “yaşıl” enerji sahəsində əməkdaşlığı
inkişaf etdirməyə tam hazır olduqlarını bildiriblər.
Slovakiya həmçinin Azərbaycan qazının Mərkəzi Avropaya nəqlini
artırmağı hədəfləyən “Həmrəylik halqası” layihəsi üzrə memorandumun
iştirakçılarından biri olub.
Enerji əməkdaşlığının ayrıca bir sahəsi “yaşıl” transformasiya
ilə bağlıdır. Slovakiya güclü nüvə sektoru sayəsində Avropanın ən
təmiz enerji sistemlərindən birinə malikdir və öz təcrübəsini fəal
şəkildə bölüşür. Slovakiya istilik nasosları artıq Azərbaycana
ixrac olunur və bu da emissiyaların azaldılmasına və aşağı karbonlu
enerjiyə keçidə töhfə verir. Nüvə enerjisi və enerji səmərəliliyi
texnologiyaları sahəsində fəaliyyət göstərən bir çox Slovakiya
şirkəti Azərbaycanla əməkdaşlığı inkişaf etdirmək istəklərini ifadə
edib ki, bu da xüsusilə qlobal dekarbonizasiya kursu və Bakıda
keçirilən COP29-da müzakirə olunan həllər kontekstində aktualdır.
Slovakiya Prezidenti Peter Pelleqrininin konfransda iştirakı iqlim
və enerji dialoqunun vacibliyini bir daha təsdiqləyib.
2024-cü ilin sentyabr ayında Bakıda qeyri-neft sektorundan olan
16 Slovakiya şirkətinin iştirakı ilə Azərbaycan-Slovakiya biznes
forumu keçirilib və burada elektrik enerjisi sənayesi, İKT,
əczaçılıq və digər sahələrdə əməkdaşlıq perspektivləri müzakirə
edilib. Bu cür təmasların mövcudluğu hər iki ölkədəki bizneslərin
siyasi sabitlikdən və yeni hüquqi mexanizmlərdən istifadə edərək
strateji tərəfdaşlıq şəraitində işləmək istəyini təsdiqləyir. Belə
mexanizmlərdən biri də 2025-ci il yanvarın 1-də qüvvəyə minən və
investisiya və birgə layihələr üçün əlverişli mühit yaradan İkiqat
vergitutmanın aradan qaldırılmasına dair Saziş olub.
Siyasi koordinasiya və müdafiə tərəfdaşlığından tutmuş enerji
inteqrasiyasına, yaşıl texnologiyalara və davamlı inkişafa qədər
bütün bu proseslər Azərbaycan və Slovakiya arasında uzunmüddətli
əməkdaşlıq üçün sabit əsas təşkil edir. Bundan əlavə, bu
münasibətlərin əhəmiyyəti ikitərəfli səviyyədən çox kənara çıxır.
Cənubi Qafqaz üçün Slovakiyanın cəlb olunması Avropanın regionda
iştirakını genişləndirmək, müharibədən sonrakı yenidənqurmanı
dəstəkləmək və yeni iqtisadi modellər inkişaf etdirmək deməkdir.
Mərkəzi Avropa üçün Azərbaycan enerji təhlükəsizliyinin qarantı və
trans-Avropa infrastruktur layihələrində tərəfdaşa çevrilir.
Avropanın özü üçün isə Bakı ilə Bratislava arasında əlaqələrin
gücləndirilməsi qitənin dayanıqlığına və şaxələndirilməsinə
töhfədir.
Beləliklə, Azərbaycan-Slovakiya münasibətləri bu gün Mərkəzi
Avropa ilə Cənubi Qafqaz arasında münasibətlər üçün yeni siyasi və
iqtisadi çərçivə formalaşdıran dinamik, qarşılıqlı tamamlayıcı bir
strukturu təmsil edir. Əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi hər iki
ölkənin uzunmüddətli maraqlarına uyğundur və regional sabitlik,
iqtisadi artım və texnoloji modernləşmə üçün təməl qoyur, bu
tərəfdaşlığı Avropa və Avrasiyada ən perspektivli tərəfdaşlıqlardan
birinə çevirir.
