SSRİ-nin dağılması çoxları tərəfindən haqlı olaraq əsrlər boyu rus avtokratları tərəfindən yığılmış və daha sonra çarları devirən bolşeviklər tərəfindən fevral hadisələrindən sonra qalan fraqmentlərdən yenidən qurulmuş imperiyanın sonu kimi qiymətləndirildi.
Bu barədə “Caliber” “YouTube” kanalının növbəti buraxılışında deyilir.
Ancaq bu yalnız 70 il sonra Qorbaçovun yenidənqurmasının dağılması ilə özlərini yenidən dağılmış imperiyanın hüquqi varisləri elan edənlər üçün belə idi. Metropoliyadan ayrılan respublikalar, formal olaraq müstəqil olsalar da, Kremlin yeni sahiblərinin nəzərində yenə də keçmiş hakimiyyətin olmasa da, ən azı ümumi dövlətin bir hissəsi olaraq qalan ərazilər kimi qalmaqda davam etdilər, hansından ki başqa düşərgəyə köçmək heç cür mümkün deyildi. Neytral mövqe yenə birtəhər qəbul edilsə də, amma başqa bir düşərgəyə keçmək mümkünsüz idi.
Moskvada belə bir üsyan təkcə çağırış kimi deyil, artıq milli təhlükəsizliyə təhdid kimi qəbul edilirdi. Əgər Baltikyanı üç respublikanın NATO-ya, sonra isə Avropa İttifaqına keçidi Rusiyanın, necə deyərlər, hələ tam dizləri üstündən qalxdığı və hadisələrin bu cür inkişafının qarşısını ala bilmədiyi bir vaxta təsadüf edirdisə, sonradan artıq o, başqa respublikalardakı üsyankar azadfikirlik ilə razılaşmaq fikrində deyildi. Lakin Qərbin özü də Şərqə doğru irəliləmək, gəlin açıq danışaq, nəinki keçmiş imperiyanın, mümkünsə, irsini bölüşdürmək məqsədi ilə öz qısamüddətli doktrinasından əl çəkmək fikrində deyildi. Axı Uralın, Sibirin, bundan başqa Uzaq Şərqi və Orta Asiya dövlətlərinin təbii sərvətləri çox “şirin” görünürdü. Üstəlik, Qərbin getdikcə güclənən rəqibi, Səma İmperiyasının çoxbaşlı Asiya əjdahası olan Çin də bu sərvətlərə gözünü dikmişdi.
Sovet imperiyası öz tənəzzülünə onun xəstə, çürüyən bədənində çoxlu potensial xoralı yaralarla gəlib çıxdı. Bütün bu partlama təhlükəsi olan ocaqlar diqqətlə öyrənilib və ola bilsin ki, onlar hətta bilavasitə xüsusi xidmət orqanlarının daxilində hazırlanıblar və onlar üçün Qarabağ, Fərqanə, Abxaziya, Cənubi Osetiya və Dnestryanı ərazilərdə baş verən hadisələr nəinki sürpriz deyildi və hətta tamamilə onların nəzarətində idi.
Daha sonra bu barədə nadir hallarda bu strukturların veteranları tərəfindən etiraf edilib.
Bu münaqişələr bir növ ip rolunu yerinə yetirmək üçün nəzərdə tutulmuşdu, yəni bunların hamısı respublikaların geosiyasi istəklərinə nəzarət etmək və onları başqa düşərgəyə keçmək barədə mümkün fikirlərdən çəkindirmək üçün lazım idi.
Bunun yaxşı və ya pis olması indi müzakirə mövzusu deyil. Təəssüf ki, “real politic” adlanan həyat belədir.
Daha ətraflı süjetdə:
www.RIA24.az
