21 il əvvəl, 2001-ci il sentyabrın 11-də ABŞ-da dünya tarixində misli görünməmiş terror aktları baş verib. Faciə nəticəsində təxminən 3 min insan həlak olub.
Rəsmi məlumata əsasən, həmin gün səhər saatlarında “Boeing 767” tipli iki təyyarə Ümumdünya Ticarət Mərkəzinin 110 mərtəbəli qoşa binalarına, “Boeing 757” tipli üçüncü təyyarə Vaşinqtonda yerləşən ABŞ Müdafiə Nazirliyinin (Pentaqon) binasına çırpılıb.
“Boeing 757” tipli dördüncü təyyarə isə Pitsburq şəhərindən 80 mil məsafədə yerə düşüb. “American Airlines” və “United Airlines” aviakompaniyalarına məxsus həmin təyyarələrin terrorçu-kamikadzelər tərəfindən qaçırıldığı bildirilir.
Terror aktı nəticəsində Nyu-York şəhərinə dəyən zərərin ümumi həcmi 36 milyard dollar təşkil edib. “Əkiz” qüllənin dağıntılarının təmizlənməsi isə 8 aydan çox vaxt aparıb. Pentaqonun binasının dağılmış qərb hissəsi 2002-ci ilin sentyabr ayında bərpa olunub.
Terror aktı ilə bağlı faktlar:
19 nəfər tərəfindən ABŞ-ın 4 yanacaq yüklü kommersiya təyyarəsi qərb sahilləri istiqamətində qaçırılıb. Ümumilikdə, bu vaxt ABŞ-ın müxtəlif bölgələrində törədilən terror aktları nəticəsində Nyu-York, Vaşinqton, Pensilvaniya və Şanksvil ətrafında 2977 nəfər öldürülüb.
Hücum “Əl-Qaidə” lideri Usama bin Laden tərəfindən təşkil edilib.
Qurbanlar:
Amerika Hava Yollarının 11 və Birləşmiş Hava Yollarının 175 saylı uçuşlarının qaçırılaraq, qəsdən Aşağı Manhettendə yerləşən Dünya Ticarət Mərkəzinin (WTC) şimal və cənub qüllələrinə çırpılması nəticəsində 2753 nəfər həyatını itirib.
İlkin hücumlar və qüllələrin dağılması zamanı həlak olanlardan 343 nəfər Nyu-York şəhərinin yanğınsöndürənləri, 23 nəfər Nyu-York şəhər polis işçiləri və 37 nəfər liman zabitləri idi.
Qurbanların yaşı iki ilə 85 arasında olub. Onların təxminən 75-80%-i kişilər olub.
11 sentyabr, 2001-ci il
Saat 08:46 – Amerika Hava Yollarının 11 saylı uçuşu (Bostondan Los Ancelesə gedən) Nyu-Yorkdakı Dünya Ticarət Mərkəzinin şimal qülləsinə çırpılır.
Saat 09:03 – Birləşmiş Hava Yollarının 175 saylı uçuşu (Bostondan Los Ancelesə gedən) Nyu-Yorkdakı Dünya Ticarət Mərkəzinin cənub qülləsinə çırpılır.
Saat 09:37 – Amerika Hava Yollarının 77 saylı uçuşu (Virciniya, Dullesdən Los-Ancelesə gedən) Vaşinqtondakı Pentaqon binasını vurur.
Saat 09:59 – Dünya Ticarət Mərkəzinin cənub qülləsi təxminən 10 saniyədə çökür.
Saat 10:03 – Birləşmiş Hava Yollarının 93 saylı uçuşu (Nevark, Nyu Cersidən San-Fransiskoya gedən) Pensilvaniya ştatının Shanksville yaxınlığındakı bir sahədə qəzaya uğrayır.
Saat 10:28 – Dünya Ticarət Mərkəzinin şimal qülləsi dağılır. İlk hücum ilə Dünya Ticarət Mərkəzinin qüllələrinin dağılması arasındakı vaxt 102 dəqiqədir.
11 sentyabr qurbanlarının Kompensasiya Fondu:
Əsl fond 2001-ci ilin dekabrından 2004-cü ilin iyununa qədər fəaliyyət göstərdi. Qurbanlardan kompensasiya fonduna həm ölüm, həm də fərdi xəsarət iddiası ilə 7 408 müraciət daxil oldu. Fond bu hallardan 5560-nə kompensasiya verib.
2 yanvar 2011-ci ildən fond yenidən açıldı və fəaliyyətini daha da genişləndirdi. Ümumi mükafatlar haqqında məlumatlar müntəzəm olaraq yenilənir və burada yerləşdirilir.
Federal fonddan təzminat alan ailələr hava yollarını məhkəməyə verməməyə razılıq verdi.
İqtisadi təsir:
500 min dollar – bu terror aktlarını planlaşdırmaq və həyata keçirmək üçün xərclənən təxmini məbləğ;
123 milyard dollar – Nyu-Yorkda Dünya Ticarət Mərkəzinin qüllələrinin dağılmasından sonra ilk 2-4 həftə ərzində iqtisadi itki, üstəlik hava yollarının uçuşlarında qeydə alınan azalma;
60 milyard dollar – Ətrafdakı binalar, infrastruktur və metroya dəyən ziyan da daxil olmaqla Dünya Ticarət Mərkəzinə dəymiş zərərin təxmini dəyəri;
40 milyard dollar – 14 sentyabr 2001-ci ildə ABŞ Konqresi tərəfindən təcili təsdiq edilmiş terrorla mübarizə paketinin dəyəri;
15 milyard dollar – Aviaşirkətləri təmin etmək üçün Konqres tərəfindən verilən yardım paketi;
9.3 milyard dollar – 11 sentyabr hücumları nəticəsində tələb olunan sığorta iddialarının dəyəri.
Milli Təhlükəsizlik:
11 sentyabrdan sonra cavab olaraq Daxili Təhlükəsizlik Departamenti yaradıldı.
Gömrük Xidməti, İmmiqrasiya və Naturalizasiya Xidməti, ABŞ Sahil Mühafizəsi və Federal Fövqəladə İdarəetmə Agentliyi də daxil olmaqla 22 dövlət qurumu birləşdirildi.
Konteyner Təhlükəsizliyi Təşəbbüsü ilə dəniz konteyner yüklərinin 80%-dən çoxu ABŞ-a girmədən öncə yoxlanılır.
www.102info.az
