Bakı. Trend:
Asiya İnkişaf Bankı (AİB) “Mərkəzi, Qərbi, Şərqi və Cənubi Asiya
subregionlarında investisiyalara və iqtisadi artıma dəstək”
layihəsi üzrə texniki yardımın başa çatması ilə bağlı hesabat dərc
edib. Hesabat Ticarət kreditləri və investisiyaların (təkrar)
zəmanətinin çoxşaxəli sığortalanması agentliyinin (TCIGA)
yaradılması imkanlarının genişmiqyaslı öyrənilməsinin
tamamlanmasını əks etdirir.
Trend-in AİB-ə
istinadən məlumatına görə, bu təşəbbüs regional iqtisadi
əməkdaşlığın və investisiya axınlarının gücləndirilməsinə
yönəlib.
Layihəyə 2018-ci ilin oktyabr ayında start verilib və məqsədi
çoxşaxəli 18 inkişaf etməkdə olan AİB üzv ölkəsi arasında
regiondaxili və regionlararası ticarəti dəstəkləməklə birbaşa
xarici investisiyaların (BXİ) cəlb olunmasına və ixracın
şaxələndirilməsinə töhfə verəcək agentliyin yaradılması imkanlarını
araşdırmaq olub. Bu ölkələrə aşağıdakılar daxildir: Əfqanıstan,
Ermənistan, Azərbaycan, Banqladeş, Butan, Gürcüstan, Hindistan,
Qazaxıstan, Qırğızıstan, Maldiv adaları, Monqolustan, Nepal,
Pakistan, Çin Xalq Respublikası, Şri-Lanka, Tacikistan,
Türkmənistan və Özbəkistan.
AİB tərəfindən dəstəklənən texniki yardım (TY) layihəsi iki
mərhələdə həyata keçirilib. Birinci mərhələdə agentliyin
yaradılmasının mümkünlüyü araşdırılıb və bu mərhələ uğurla
yekunlaşıb. İkinci mərhələ isə – ölkələrdə məsləhətləşmələrin
aparılması və potensial iştirakçılarla qarşılıqlı anlaşma
memorandumlarının imzalanması nəzərdə tutulsa da, vaxt çatışmazlığı
və layihə rəhbərliyindəki dəyişiklik səbəbindən ləğv edilib.
TY hesabatından əsas göstəricilər:
İlkin təsdiqlənmiş məbləğ: 2,3 milyon ABŞ dolları
Yenilənmiş məbləğ: 3,35 milyon ABŞ dolları
Faktiki xərclənən: 1,89 milyon ABŞ dolları
İstifadə olunmamış qalıq: 1,46 milyon ABŞ dolları
Büdcənin mənimsənilmə səviyyəsi: 56,5%
Layihənin tamamlanma tarixi: 14 avqust 2024-cü il
Maliyyələşdirmə mənbələri:
AİB-nin Texniki Yardım üzrə Xüsusi Fondu (TASF): 300 000 ABŞ
dolları
Böyük Britaniya tərəfindən maliyyələşdirilən ARTCF fondu: 1,5
milyon ABŞ dolları
Regional Əməkdaşlıq və İnteqrasiya Fondu (RCIF): 1,425 milyon
ABŞ dolları
Maliyyə sektorunun inkişafı üzrə Tərəfdaşlıq Xüsusi Fondu
(FSDPSF): 125 000 ABŞ dolları
Tədqiqatın əsas nəticələri:
Aparılmış araşdırmanın yekun hesabatı 17 iştirakçı ölkədə
TCIGA-nın yaradılmasının potensial iqtisadi və institusional
təsirlərini əhatəli şəkildə təhlil edir. Əsas məqalar
bunlardır:
İxracın, ÜDM-in, iqtisadi mürəkkəbliyin, məşğulluğun və sosial
göstəricilərin müsbət təsir göstərəcəyi proqnozlaşdırılır.
Gələcək agentlik üçün hüquqi struktur, idarəetmə, kapital
strukturu və əməliyyat modeli üzrə təkliflər hazırlanıb.
Fərqli iştirak səviyyələrini nəzərə alan biznes inkişafı
ssenariləri və üzvlük strategiyaları təqdim olunub.
Ticarətin maliyyələşdirilməsi sahəsində məhsulların mərhələli
tətbiqi və marketinq yanaşmaları işlənib hazırlanıb.
Agentliyin beynəlxalq səviyyədə tanınmış zəmanət və investisiya
sığortası təminatçısı kimi mövqe tutmasına imkan verəcək mümkün
reytinq məqsədləri qiymətləndirilib.
TCIGA-nın yaradılması ideyası ilk dəfə 2017-ci ilin iyun ayında
Gürcüstanın Tbilisi şəhərində keçirilən Mərkəzi Asiya Regional
İqtisadi Əməkdaşlıq (CAREC) Proqramının Ticarət Siyasəti üzrə
Koordinasiya Komitəsinin 24-cü iclasında irəli sürülmüşdü.
İkinci mərhələnin həyata keçirilməməsinə baxmayaraq, AİB qeyd
edib ki, əldə olunmuş biliklər, alətlər və analitik materiallar
gələcəkdə ticarətin maliyyələşdirilməsi və investisiyaların
qorunması sahəsində regional təşəbbüslər üçün dəyərli əsas təşkil
edir.
Bankın vurğuladığı kimi, aparılmış araşdırma TCIGA-nın
yaradılması istiqamətində növbəti mümkün addımlar üçün möhkəm təməl
qoyur – əgər maraqlı ölkələr və ya inkişaf üzrə tərəfdaşlar
layihəni irəlilətmək niyyətində olsalar. AİB, həmçinin qlobal
təchizat zəncirlərindəki təlatümlər və dayanıqlı, inklüziv artımın
artan əhəmiyyəti fonunda, ticarət və investisiya risklərinin
azaldılmasına beynəlxalq marağın artdığını da qeyd edib.
İxrac yönümlü iqtisadiyyatın struktur transformasiyası və
regional inteqrasiya məqsədləri ilə tam uyğun olan bu layihə, kiçik
və orta sahibkarlıq subyektlərinin (KOS) regional və qlobal
ticarətə çıxış imkanlarını genişləndirmək üçün platforma
yaradır.
