Bakı. Trend:
Bu gündən etibarən Azərbaycan təbii qazının Türkiyə ərazisindən
keçməklə Suriyaya ixracına başlanılır – bu, Azərbaycanın enerji
siyasətində keyfiyyətcə yeni mərhələnin başlanğıcını ifadə edən
mühüm addımdır. Yaxın Şərq bazarına çıxış tədarük marşrutlarının
diversifikasiyası imkanlarını genişləndirir, enerji
təhlükəsizliyinin möhkəmlənməsinə töhfə verir və əməkdaşlığın yeni
istiqamətlərini açır.
Əgər bu vaxta qədər əsas diqqət Avropa istiqamətinə
yönəlmişdisə, indi Azərbaycan qazı ənənəvi tədarük xəritəsindən
kənara çıxaraq Yaxın Şərqə doğru yönəlir. Bu, təkcə yeni bir bazar
deyil, həm də Azərbaycanın enerji sahəsində etibarlı və
proqnozlaşdırıla bilən tərəfdaş kimi artan nüfuzunun
göstəricisidir.
Suriyaya qaz ixracı Azərbaycan ilə Türkiyə arasında mövcud olan
sıx enerji tərəfdaşlığı sayəsində mümkün olub. Bu münasibətlər öz
səmərəliliyini artıq Bakı–Tbilisi–Ərzurum qaz kəməri (Azərbaycan
qazının Qərbə ixracına təməl qoymuş layihə), Bakı–Tbilisi–Ceyhan
(regionun ən böyük neft kəmərlərindən biri) və Cənub Qaz Dəhlizi
(Xəzər regionundan Avropaya qaz nəqlini təmin edən strateji layihə)
kimi genişmiqyaslı infrastruktur layihələri ilə sübut edib. İndi
isə bu uğurlu əməkdaşlıq modeli yeni bir istiqamətdə – Yaxın Şərqdə
tətbiq olunur.
SOCAR ilə Suriya keçid hökuməti arasında Bakı səfəri
çərçivəsində Suriyanın keçid dövrü Prezidenti Əhməd Əl Şaraa
tərəfindən imzalanmış qarşılıqlı anlaşma memorandumu yeni qaz
marşrutunun başlanğıc nöqtəsinə çevrildi. Bu addım, uzun illər
ərzində Dəməşqdəki əvvəlki rejim səbəbindən dondurulmuş olan
ikitərəfli münasibətlərin bərpasını və yenilənməsini
simvollaşdırır. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Suriya rəhbəri
ilə keçirdiyi görüş Bakının Suriyanın bərpasına dəstək göstərməyə
və enerji, infrastruktur və təhlükəsizlik sahələrində əməkdaşlığı
dərinləşdirməyə hazır olduğunu təsdiqlədi.
Suriya təkcə Azərbaycan qazının alıcısı kimi deyil, həm də
gələcək tədarüklər üçün, xüsusən də İordaniya və Misirə tranzit
ölkə rolunu oynaya bilər. Suriyanı İordaniya ilə birləşdirən qaz
kəməri əvvəlcə dağıdılsa da, onun bərpası mümkündür və bu,
gələcəkdə qazın Şimali Afrikaya qədər çatdırılması üçün marşrut
açır.
Bununla yanaşı, Azərbaycan Yaxın Şərq ölkələrinə elektrik
enerjisi ixracını da nəzərdən keçirir. Xəzərdən Avropaya qədər “yaşıl” enerji dəhlizinin yaradılması strategiyası artıq öz
effektivliyini göstərməkdədir və bu təcrübə cənub istiqamətində də
uyğunlaşdırıla bilər. Bu yanaşma Azərbaycanın enerji
diplomatiyasına əlavə dərinlik verir – burada həm ənənəvi, həm də
bərpa olunan enerji mənbələri bir arada istifadə olunur.
Azərbaycan qazının Suriyaya ixracı sadəcə satış bazarının
genişləndirilməsi deyil. Bu, Azərbaycanın texnoloji, siyasi və
diplomatik potensiala malik olan regional enerji mərkəzi statusunu
təsdiqləyən mühüm geosiyasi və iqtisadi siqnaldır. Tədarük
coğrafiyasının genişlənməsi, regionun əsas ölkələri ilə əlaqələrin
möhkəmləndirilməsi, Türkiyə ilə uğurlu tərəfdaşlıq və dayanıqlı
enerji təşəbbüslərinin irəlilədilməsi – bütün bunlar Azərbaycanın
qlobal enerji arxitekturasında artan rolunu ön plana çıxarır.
Yaxın Şərq bazarına çıxmaqla Azərbaycan yeni mərhələyə qədəm
qoyur – Avropaya yönəlmiş tədarükçüdən Şərq ilə Qərb arasında
strateji enerji körpüsünə çevrilir.
