Dünyada baş verən çətin ictimai-siyasi vəziyyət, yenidən vüsət alan və bəşəriyyəti təhdid edən koronavirus pandemiyası və indi də Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin yenidən gərginləşməsi, ilk növbədə, qərarlarını həyata keçirmək istəyən beynəlxalq strukturların zəif fəaliyyətinin nəticəsidir ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü barədə ictimai təşkilatların, milli icmaların bu proseslərdəki rolunu yenidən düşünməyə və mövcud vəziyyəti qiymətləndirməyə vadar edir.
Bu kontekstdə bölüşmək istədiyim fikirlərə keçməzdən əvvəl məşhur yazıçı Frans Kafkadan bəyəndiyim bir sitat uyğun olar: “Yüksək səslə ifadə olunan bir fikir dərhal və tamamilə mənasını itirir, yazılan fikir də hər zaman mənasını itirir, lakin bəzən yeni bir məna kəsb edə bilir”.
Daha başqa cür ifadə etsək, bu materialı oxuyanlarla bu (yazılı) ünsiyyət forması müəyyən dərəcədə media məkanında baş verənlərə, xüsusən də “mütəxəssislər” və “hər yerə başını salanların” qərəzli şəkildə deyilən təxribat xarakterli açıqlamalarına cavabdır.
Azərbaycan ərazisində baş verən və mülki şəxslərin, xüsusən də uşaqların ölümünə səbəb olan genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlar, əlbəttə ki, hamımız üçün ağrı və faciədir. Lakin bu Qordian düyünü ya açılmalı, ya da kəsilməlidir, istənilən halda uzanan münaqişəyə son qoymaq üçün həll yolu mütləqdir.
Hər kəsin öz həqiqəti olduğunu deyirlər, amma həqiqət yenə də bir olmalıdır və kimsə istəsə də, istəməsə də, əksəriyyət tərəfindən bu, qəbul edilməlidir. Əlbəttə ki, sonuncunu həqiqət kimi görmürəm, amma bunu insanlara çatdırmaq məcburiyyətindəyəm.
Qeyd etmək istərdim ki, sentyabrın 27-dən başlayaraq, yəni Azərbaycan və Ermənistan silahlı qüvvələri arasında hərbi əməliyyatların növbəti mərhələsi başlayandan bəri, onu da vurğulayım ki, işğal olunmuş Azərbaycan torpaqlarında Ermənistanın təcavüzkar ambisiyaları barədə Rusiyanın Azərbaycan diasporu dünya ictimaiyyətinin səbəb olduğu hadisələr barədə həqiqətləri çatdırmaq üçün əhəmiyyətli addımlar atır.
Rusiyadakı Azərbaycanlıların Federal Milli-Mədəni Muxtariyyətinin (AzerRos FMMM) rəsmi saytında yayımlanan bəyanatlarda və müraciətlərdə, xüsusən həyat təcrübəsi olmayan gənclərə ən böyük Azərbaycan və erməni icmalarının yaşadığı çoxmillətli ölkəmizdə qəbuledilməz qanunsuz hərəkətlər barədə xəbərdarlıq olunur.
Ölkədəki millətlərarası münasibətlərin vəziyyətinə təsir göstərmək və iki xalqın milli icmaları arasında qarşıdurma ocağı yaratmaq üçün beynəlxalq münaqişələrdən istifadə etmək və gərgin vəziyyəti xaricdən Rusiya ərazisinə keçirmək cəhdlərinə qarşı sərt hüquqi qiymət veriləcəyi və bu cür hərəkətlərin dərhal dayandırılacağı tərəfimizdən bildirilir.
“AzerRos” FMMM həmvətənlərimizə “ölkədəki millətlərarası harmoniyanı qorumaq üçün əsas olan Rusiya Federasiyası qanunlarına həmişə və hər yerdə ciddi riayət etməyə, təmkin və dünyəvi müdriklik göstərməyə, hərəkətlərinin nəticələrini düşünməyə, Dağlıq Qarabağdakı hərbi vəziyyəti Rusiya ərazisinə keçirmək üçün münaqişənin artması faktlarından istifadə edərək, təhrik və təxribat xarakterli informasiya hiylələrinə uymamağa dair çağırışlar edir.
Ulu öndər Heydər Əliyevin dediyi kimi, azərbaycanlılar harada yaşamalarından asılı olmayaraq, bir tərəfdən “azərbaycançılığını, dilini, dinini, milli adət-ənənələrini unutmamalı”, “ürəyi doğma Azərbaycanla birgə döyünməlidir”, digər tərəfdən isə xalqımızın milli və mənəvi dəyərlərini qorumaqla “ümumdünya dəyərlərinə sintez, inteqrasiya” etməlidir.
Bir sözlə, dünyanın digər ölkələrində yaşayan və çalışan Azərbaycandan olan mühacirlər, öz kimliklərini qorumaqla və etno-mədəni ənənələrə riayət etməklə, yaşadıqları ölkələrin və xalqların dəyərlərinə hörmət etməlidirlər.
Yəni cəmiyyət üçün “özümüz” olmalı və özümüz üçün cəmiyyət olmalıyıq. Həmvətənlərimizin çoxu Rusiyada “dost” olublar, bu cəmiyyəti bir ailə kimi qəbul edib, özümüzü “yeni gələn” hesab etmirik. Cəmiyyətə uyğunlaşma və ya inteqrasiya məsələsini gündəmə gətirmirik, çünki mental olaraq Rusiyada özümüzü ölkənin tamhüquqlu bir hissəsi kimi hiss edirik.
2016-cı ildə Dünya Azərbaycanlılarının IV Qurultayında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev bu barədə açıq şəkildə çıxış edərək, “Azərbaycan dövləti bu məsələyə heç bir şəkildə müdaxilə edə bilməz və etməməli olduğunu” qeyd edib, çünki bu hədəf “yalnız diaspor təşkilatlarının özləri tərəfindən həll olunmalıdır” və dövlət başçısı bu vəzifəyə çatmağın yollarını – əsas amili, hər ölkədəki “bütün diaspor təşkilatları” arasında “koordinasiya və qarşılıqlı dəstək, qarşılıqlı anlaşma” olmasının mövcudluğunu qeyd edib. Yalnız belə olan halda “cəmiyyətdə onlara hörmət artacaq”.
Eyni zamanda, diaspor təşkilatlarının Azərbaycanın dövlət orqanları ilə qarşılıqlı əlaqəsi məsələlərinə toxunan ölkə başçısı bu istiqamətdə Dövlət Komitəsinin diaspor təşkilatları ilə birgə əməkdaşlığı üçün əhəmiyyətini və rolunu vurğulayıb.
Etiraf edilməlidir ki, koronavirus pandemiyası şəraitində və Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin gərginləşməsi kimi çətin bir zamanda Rusiyadakı Azərbaycan icması məsuliyyətli bir mövqe, dözümlülük və güc nümayiş etdirərək, ideoloji istiqamətdə, ədalətli qaydada Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin fəaliyyətinə uyğun çalışır.
Son iki ildə Rusiya ilə Azərbaycan arasında dostluq körpülərinin möhkəmlənməsinə yönəlmiş diaspor strukturları ilə ən vacib əlaqə yaratmağı bacarmışıq. Hamımız üçün asan olmayan bu məqamda Azərbaycan Diaspor Təşkilatları ilə İş üzrə Dövlət Komitəsi və “AzerRos” FMMM barrikadaların əks tərəflərinə qoymağa çalışan bəzi “mütəxəssislərin” bu yaxınlarda qeydə alınan tənqidi cəhdlərinə qarşı durması, sadəcə mənasızdır, çünki strukturlarımız arasında müxtəlif məsələlərdə əməkdaşlıq, tərəfdaşlıq və qarşılıqlı fəaliyyət üçün (hər iki dövlətin qanunlarına uyğun olaraq) səriştəli qaydada əlaqə var.
Bu da təsadüfi deyil, çünki Rusiya Prezidenti Vladimir Putin çıxışlarının birində Azərbaycan diasporunu ölkədəki ən böyük diasporlardan biri adlandıraraq, bunu Rusiya və Azərbaycan dostluğu arasında “Rusiya iqtisadiyyatının inkişafına öz töhfəsini verməklə” “qarşılıqlı əlaqələr körpüsü” kimi qiymətləndirib.
Bu baxımdan, Rusiya vətəndaşlarının – ermənilərin – Azərbaycan ərazisində – döyüş bölgəsində və Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zonasında döyüşməyə, əslində, bu qanunsuz hərbi birləşmələri maliyyələşdirməyə, məlumatların erməni tərəfinə uyğun olmayan informasiya şəbəkəsi tərəfindən bloklanmasına dair bu strukturun rəsmi saytında yayımlanan Rusiya Ermənilər Birliyinin lideri Ara Abrahamyanın məsuliyyətsiz və təxribat xarakterli müraciətlərinə və açıqlamalarına diqqət etməyə bilmərəm.
Həmçinin, Rusiya Erməniləri Birliyində qərargahın yaradılması barədə də məlumat verilir (yaradılmasının əsl səbəblərini öyrənmək maraqlıdır!), həm də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə, ölkəyə və Azərbaycan xalqına ünvanlanan təhqiramiz ifadələrə icazə verilir.
Mənim tərəfimdən həmvətənlərimizdən təmkinli olmağı, bir-birimizə hörmət göstərməyimizi, təxribatlara uymamağı, vəziyyəti balanslı şəkildə qiymətləndirməyimizi, Rusiya qanunlarına hörmət və riayət etməyimizi xahiş etməyimlə bağlı müraciət imzaladıqdan sonra, Rusiya Erməniləri Birliyinin rəhbərinin bu cür (yuxarıdakı) hərəkətlərini və açıqlamalarını həyasızlıq və qanunsuz yanaşma hesab edirəm.
Bu kontekstdə “AzerRos” FMMM və Rusiya Federasiyasındakı bir sıra Azərbaycan diaspor təşkilatları tərəfindən ölçülüb-biçilən bəyanatlara və müraciətlərə xüsusi diqqət çəkmək istəyirəm.
Azərbaycanlıların – rusların mərkəzi Rusiya kanallarında ciddi televiziya proqramları çərçivəsində mübahisələr (müzakirələr) zamanı özlərini son dərəcə müsbət təqdim etmələri də bir ahəng yaradır.
Azərbaycanlıların sülhsevər bir xalq olduğunu, Azərbaycanda bir çox millətlərin və xalqların təmsil olunduğunu vurğulamağı vacib bilirəm, orada dini və etnik məsələlərdə heç bir problem yaşanmayıb. Azərbaycanlılar həmişə ermənilərlə sülh şəraitində yanaşı yaşayıblar. Və bu günə qədər Azərbaycanda iki mindən çox erməni dinc şəraitdə yaşayır və bununla da erməni və Azərbaycan xalqları arasında aşılmaz bir düşmənçilik olduğuna dair mif və stereotipləri məhv olur.
Son günlər Rusiyanın regionlarındakı milli-mədəni muxtariyyətlərin rəhbərləri ilə ünsiyyət qurarkən hər kəs birmənalı şəkildə heç bir üçüncü qüvvənin Azərbaycanla Rusiya arasındakı birgə və tərəfdaşlıq münasibətlərini, Rusiya dövlətinin, Rusiya Federasiyasının qanunlarına uyğun yaşayan və çalışan azərbaycanlılar arasındakı mehriban qonşuluq münasibətlərini pozmağa qadir olmadığına əminliyi gördüm.
Azərbaycan cəmiyyəti Heydər Əliyev və Vladimir Putin tərəfindən qoyulan və bu tarixi anda daha da inkişaf etməyə meyilli olan Azərbaycan ilə Rusiya arasında strateji tərəfdaşlığın möhkəmlənməsində mühüm rol oynaya biləcək təməl faktorudur.
P.S. Eyni zamanda, hamımız Cənubi Qafqazla əlaqəli bütün məsələlərdə rəsmi Moskvanın rolunun nə qədər vacib olduğunu mükəmməl şəkildə anlayırıq (və bir daha əmin olduq). Lakin təəssüf hissi ilə bildirmək istərdim ki, Rusiyanın vasitəçiliyi ilə Ermənistan və Azərbaycan arasında elan olunmuş humanitar atəşkəslə bağlı razılığa baxmayaraq, Ermənistan silahlı qüvvələrinin Dağlıq Qarabağdan xeyli məsafədə yerləşən Azərbaycan rayonlarına, mülki obyektlərə və dinc əhaliyə qarşı hücumları davam edir.
Rusiya azərbaycanlıları əmindirlər ki, Rusiya Federasiyasının yüksək vəzifəli şəxsləri beynəlxalq hüquq qaydalarını nəzərə almaqla, bu məsələdə balanslı və məsuliyyətli mövqe nümayiş etdirərək, vəziyyətin ədalətli həllinə nail olmağa kömək edəcəklər.
Mehriban Sadıqova
Rusiyadakı Azərbaycanlıların Federal Milli-Mədəni Muxtariyyətinin prezidenti, Rusiya Federasiyası Prezidenti yanında Millətlərarası Əlaqələr Şurasının üzvü, Rusiya Jurnalistlər Birliyinin üzvü
